XHMIKEΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

Bασικές κατηγορίες Xημικών αντιδράσεων

Οι χημικές αντιδράσεις μπορούν να ταξινομηθούν σε δυο μεγάλες κατηγορίες.

Α) Αντιδράσεις οξειδοαναγωγής: είναι οι αντιδράσεις στις οποίες μεταβάλλεται ο αριθμός οξείδωσης ορισμένων από τα στοιχεία που συμμετέχουν.

Β)  Μεταθετικές αντιδράσεις: είναι οι αντιδράσεις στις οποίες δεν μεταβάλλεται ο αριθμός οξείδωσης σε κανένα από τα στοιχεία που συμμετέχουν.

Οξείδωση : Aύξηση του αριθμού οξείδωσης

Αναγωγή: Eλάττωση του αριθμού οξείδωσης

Οξειδωτική ουσία (οξειδωτικό):η ουσία που προκαλεί την οξείδωση ενώ η ίδια ανάγεται δηλαδή ελαττώνεται ο αριθμός οξείδωσης της.

Αναγωγική ουσία (αναγωγικό): η ουσία που προκαλεί την αναγωγή ενώ η ίδια οξειδώνεται δηλαδή αυξάνεται ο αριθμός οξείδωσης της.

Α) Αντιδράσεις οξειδoαναγωγής

i) Αντιδράσεις σύνθεσης

C   +   O₂    →     CO₂

ii) Αντιδράσεις αποσύνθεσης - διάσπασης

2HgO      →    2Hg    +   O₂

ΚClO₃       →    KCl  + 3/2O₂

iii) Αντιδράσεις απλής αντικατάστασης

Σε αυτές τις αντιδράσεις ένα στοιχείο (μέταλλο ή αμέταλλο) που βρίσκεται σε ελεύθερη κατάσταση αντικαθιστά ένα άλλο στοιχείο που βρίσκεται σε μια χημική ένωση.

Απαραίτητη προϋπόθεση:   Για να πραγματοποιηθεί η αντίδραση πρέπει το ελεύθερο στοιχείο να είναι πιο δραστικό (αριστερά) από αυτό που πρόκειται να αντικαταστήσει.

Σειρά δραστικότητας μετάλλων:

Κ, Βα, Ca, Na, Mg, Al, Mn, Zn, Cr, Fe, Ni, Sn, Pb, H_2, Cu, Hg, Ag, Pt, Au

Σειρά δραστικότητας  αμετάλλων:

              F_2, Ο_{3 ,} Cl_{2 ,}   Br_2,  O_2,  I_2,   S

Zn  +   CuSO₄       →      Zn SO₄       +    Cu

Cu  +   FeCl₂    ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ     

Όταν το μέταλλο έχει πολλούς αριθμούς οξείδωσης τότε εμφανίζεται στα προϊόντα με τον μικρότερο αριθμό οξείδωσης. Εξαιρείται ο Cu που μετατρέπεται σε Cu ⁺².

Β) Μεταθετικές αντιδράσεις

i)       Αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης

Είναι οι αντιδράσεις μεταξύ δυο ηλεκτρολυτών μέσα σε υδατικά διαλύματα κατά τις οποίες γίνεται ανταλλαγή των ιόντων τους.

Για να πραγματοποιείται μια αντίδραση διπλής αντικατάστασης πρέπει κάποιο απο τα προϊόντα

α) να καταβυθίζεται ως ίζημα

              ή

β) να απομακρύνεται ως αέριο

              ή

γ) να είναι ελάχιστα  ιοντιζόμενη ένωση (ασθενής ηλεκτρολύτης)

 Τα κυριότερα ιζήματα που συναντάμε στις αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης είναι:

ΆΛΑΤΑ	Ιζήματα	Εκτός από τα...
Ανθρακικά (CO3-2) Φωσφορικά (PO4-3)	Όλα Όλα	Κ+, Νa+,NH4+
Θειούχα (S2-)	Όλα	Κ+, Νa+,NH4+ Mg2+,Ca2+,Ba2+
Αλογονούχα (Χ-)	AgX,PbX2,CuX	Όλα τα υπόλοιπα
Θειϊκά (SO4-2)	CaSO4, PbSO4, ΒaSO4	Όλα τα υπόλοιπα
ΥΔΡΟΞΕΙΔΙΑ ΜΕΤΑΛΛΩΝ	Όλα	ΚΟΗ, ΝaOH Ca(OH)2, Ba(OH)2
OΞΕΑ	Η2SiO3	Όλα τα υπόλοιπα

Τα κυριότερα αέρια που συναντάμε στις αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης είναι:

ΗF, HCl,  HBr ,HI, H₂S, HCN, CO₂, SO₂, NH₃

Προσοχή!!!

Οι ενώσεις Η₂CO₃, H₂SO₃, NH₄OH είναι ασταθείς. Για τον λόγο αυτό όταν σχηματίζονται ως προϊόντα στις αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης στη θέση τους θα γράφουμε:

Η₂CO₃          →      CO_{2   +}   H₂O

 H₂SO₃         →       SO₂  +  H₂O

NH₄OH        →       NH_{3   +}    H₂O

ii)       Αντιδράσεις εξουδετέρωσης

• Βάση +  οξύ        →       Άλας   +   Η₂Ο

• Βάση  +  Όξινο οξείδιο    →       Άλας   +   Η₂Ο

•Βασικό οξείδιο  +  οξύ     →      Άλας   +   Η₂Ο

 • Βασικό οξείδιο  +  Όξινο οξείδιο     →      Άλας

ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΟΡΓΑΝΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΟΞΕΑ		ΒΑΣΕΙΣ M(OH)x	ΑΛΑΤΑ MxAy MxPy	ΟΞΕΙΔΙΑ
ΜΗ ΟΞΥΓΟΝΟΥΧΑ ΗxA	ΟΞΥΓΟΝΟΥΧΑ HxP			ΟΞΕΙΔΙΑ ΜΕΤΑΛΛΩΝ	ΟΞΕΙΔΙΑ ΑΜΕΤΑΛΛΩΝ
υδρο….	-ικό οξύ * -ώδες οξύ *	υδροξείδιο του…	…ούχο …ικό * …ώδες *	οξείδιο του…	διοξείδιο του… τριοξείδιο του… πεντοξείδιο του…
HCl υδροχλώριο	HNO3 νιτρικό οξύ	NaOH υδροξείδιο του νατρίου	NaCl χλωριούχο νάτριο	Na2O οξείδιο του νατρίου	N2O5 πεντοξείδιο του αζώτου
HF υδροφθόριο	HNO2 νιτρώδες οξύ	KOH υδροξείδιο του καλίου	CaCl2 χλωριούχο ασβέστιο	CaO οξείδιο του ασβεστίου	N2O3 τριοξείδιο του αζώτου
HBr υδροβρώμιο	H2SO4 θειικό οξύ	Ca(OH)2 υδροξείδιο του ασβεστίου	ZnSO4 θειικός ψευδάργυρος	PbO οξείδιο του μολύβδου	CO2 διοξείδιο του άνθρακα
HI υδροϊώδιο	H2SO3 θειώδες οξύ	Zn(OH)2 υδροξείδιο του ψευδαργύρου	Pb(NO2)2 νιτρώδης μόλυβδος	Al2O3 οξείδιο του αργιλίου	SO2 διοξείδιο του θείου
H2S υδρόθειο	H2CO3 ανθρακικό οξύ	Pb(OH)2 υδροξείδιο του μολύβδου	Al2S3 θειούχο αργίλιο	K2O οξείδιο του καλίου	SO3 τριοξείδιο του θείου
HCN υδροκυάνιο	H3PO4 φωσφορικό οξύ	Al(OH)3 υδροξείδιο του αργιλίου	KClO3 χλωρικό κάλιο	Fe2O3 οξείδιο του σιδήρου(ΙΙΙ)	P2O3 τριοξείδιο του φωσφόρου
	H3PO3 φωσφορώδες οξύ	AgOH Υδροξείδιο του αργύρου	Pb(ClO2)2 χλωριώδης μόλυβδος	FeO οξείδιο του σιδήρου (ΙΙ)	P2O5 πεντοξείδιο του φωσφόρου

ΑΛΛΟΤΡΟΠΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΘΡΑΚΑ

ΔΙΑΜΑΝΤΙ

Το διαμάντι (αρχ. ελληνικά αδάμας = αήττητος, ακατανίκητος, λόγω της μεγάλης σκληρότητάς του) είναι περίφημο ορυκτό για την ισχυρή λάμψη του και την πολύ μεγάλη σκληρότητά του, με ιδιαίτερη διεθνή εμπορική αξία. Ανήκει στην οικογένεια των αυτοφυών στοιχείων. Αποτελείται δε από καθαρό άνθρακα. Λόγω της σκληρότητας αυτής χρησιμοποιείται σε βιομηχανικές εφαρμογές, ενώ η λαμπρότητα του το κάνει τον πιο γνωστό και περιζήτητο πολύτιμο λίθο. Το βάρος του μετράται σε καράτια (1 καράτι = 200 χιλιοστά του γραμμαρίου).

Ο γραφίτης (αγγλ. graphite) είναι ορυκτή πολυμορφική μορφή του άνθρακα. Το όνομά του προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό γράφειν, λόγω της ιδιότητάς του να αποβάφει όταν τρίβεται σε μαλακή επιφάνεια. Τα άτομα του άνθρακα σχηματίζουν επίπεδα "φύλλα", με δεσμούς πολύ ισχυρούς μεταξύ των ατόμων του ίδιου φύλλου, οι δεσμοί, όμως, μεταξύ των φύλλων είναι ασθενείς. Ως συνέπεια, ο γραφίτης εμφανίζεται μαλακός και σχίζεται σε φυλλάρια (νιφάδες) πολύ εύκολα, ενώ οι συνήθεις σχηματισμοί του στη φύση είναι επίσης πλακώδεις. Εμφανίζεται, όμως, και σε στηλοειδείς, ακτινωτές και ακανόνιστες συμπαγείς μάζες.

ΝΑΝΟΣΩΛΉΝΕΣ

ΦΟΥΛΕΡΕΝΙΑ

Ο όρος γραφένιο πρωτοεμφανίστηκε το 1987, προκειμένου να περιγράψει μονά φύλλα γραφίτη ως ένα από τα συστατικά των ενώσεων παρεμβολής γραφίτη (GICs).

Ο όρος χρησιμοποιήθηκε επίσης στις πρώτες περιγραφές των νανοσωλήνων άνθρακα, καθώς και για την κρυσταλλική αύξηση του γραφενίου και τους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες. Μεγαλύτερα μόρια ή φύλλα γραφενίου (έτσι ώστε να μπορούν να θεωρηθούν ως πραγματικά απομονωμένοι 2D κρύσταλλοι) δεν μπορούσαν να δημιουργηθούν.

Οι στρώσεις γραφίτη προηγουμένως (αρχής γενομένης από τη δεκαετία του 1970) προέρχονταν από κρυσταλλική αύξηση από τα άλλα υλικά. Αυτό το «κρυσταλλικά αυξανόμενο γραφένιο» αποτελείται από ένα μόνοατομικού πάχους εξαγωνικό πλέγμα των sp² δεσμών των ατόμων άνθρακα, όπως και στο αυτοτελές γραφένιο. Ωστόσο, υπάρχει σημαντική μεταφορά φορτίου από το υπόστρωμα στο κρυσταλλικά αυξανόμενο γραφένιο και σε ορισμένες περιπτώσεις υβριδοποίησης μεταξύ των d τροχιακών των ατόμων υποστρώματος και των τροχιακών π του γραφενίου, η οποία μεταβάλλει σημαντικά την ηλεκτρονιακή δομή του κρυσταλλικά αυξανόμενου γραφενίου.

ΓΡΑΦΕΝΙΟ

ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

1. ΑΡΙΘΜΟΙ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ

·    Ο Αριθμός Οξειδώσεως (Α.Ο.) εκφράζει ( σε e_­­^-) το φορτίο ενός ιόντος ή το φαινόμενο φορτίο ενός ατόμου όταν αυτό ενώνεται με ένα άλλο ηλεκτροθετικότερο ή ηλεκτραρνητικότερο ιόν ή άτομο. Αρνητικό Α.Ο. έχει το ηλεκτραρνητικότερο άτομο και το άτομο αυτό γράφεται πάντα δεξιά στον τύπο της ένωσης ενώ το ηλεκτροθετικότερο γράφεται αριστερά (Εξαίρεση μερικά υδρίδια αμετάλλων π,χ, ΝΗ₃),

·    Το άθροισμα των Α.Ο. όλων των ατόμων μιας χημικής ένωσης είναι ΜΗΔΕΝ. Τα άτομα όλων των στοιχείων έχουν στο μόριό τους (σε ελεύθερη κατάσταση) Αριθμό Οξειδώσεως ΜΗΔΕΝ.

·    Το άτομο Η έχει σ' όλες τις χημικές ενώσεις που συμμετέχει Α.Ο. : +1         (κατ' εξαίρεση έχει Α.Ο. : -1 σ' όλα τα υδρίδια των μετάλλων π.χ.: ΝaH ).

·    O Πίνακας Π₁ περιέχει τους Α.Ο. μερικών ατόμων.

Π Ι Ν Α Κ Α Σ     Π1
Μ Ε Τ Α Λ Λ Α		Α Μ Ε Τ Α Λ Λ Α
Li , K , Na , Ag	+1	F	-1
Mg , Ca , Ba , Zn	+2	Cl ,Br  , I	-1	+1  ,  +3  ,  +5  ,  +7
Al , Au	+3	O	-2	-1  ,           +2  (ΟF2)
Cu , Hg	+1  ή  +2	S	-2	+4  ,  +6
Fe	+2  ή  +3	N , P , As , Sb	-3	+3  ,  +5
Sn , Pb , Pt	+2  ή  +4	C , Si	-4	+4
Mn	+2  ή  +4 ή +7	B	-3	+3
Cr	+3 ή +6	Η	-1	+1

1.1.    Ποιος ο κοινός αριθμός οξειδώσεως των αλκαλίων, των αλκαλικών γαιών και των αλογόνων;

1.2.    Να βρεθεί ο Α.Ο. του S στις παρακάτω ενώσεις: Η₂S, SO₂, H₂SO₃, H₂SO₄, SO₃

1.3.    Να βρεθεί  ο Α.Ο. του Cl στις παρακάτω  ενώσεις: HCl , Cl₂ , HClO , HClO₂ , HClO₃ , HClO₄ .

·    Όταν  τα  άτομα  των  μετάλλων  ιοντίζονται,  τα  αντίστοιχα  ιόντα  έχουν θετικό φορτίο όσο ο Α.Ο. τους. π.χ. Ιόν Αργιλίου : Αl⁺³  , Ιόν Αργύρου : Αg⁺ .

·    Όταν  τα  άτομα  των  αμετάλλων  ιοντίζονται,  τα  αντίστοιχα  ιόντα  έχουν  φορτίο όσο ο αρνητικός Α.Ο. τους. π.χ. Χλωριούχο ιόν : Cl^-  .

·    Στα πολυατομικά ιόντα το άθροισμα των Α.Ο. όλων των ατόμων τους είναι ίσο με το φορτίο τους αλλά δεν χρησιμοποιείται η κατάληξη -ούχο. Ο Πίνακας Π₂ περιέχει τα σπουδαιότερα πολυατομικά ιόντα, το φορτίο και το όνομά τους

Π Ι Ν Α Κ Α Σ  Π2
Υποχλωριώδες  :  ClO-  Υποβρωμώδες   :  BrO-
χλωριώδες   : ClO-2 βρωμώδες   :  BrO-2 ιωδιώδες   :    IO-2 νιτρώδες   :   NO-2 θειώδες   :    SO=3 αρσενικώδες   :  AsOº3	Όξινο θειώδες    :    ΗSO-3 Όξινο αρσενικώδες:ΗAsO=3
χλωρικό    : ClO-3 βρωμικό   :   BrO-3 ιωδικό   :     IO-3  νιτρικό   :    NO-3  ανθρακικό   :    CO=3  πυριτικό   :   SiO=3  θειϊκό   :    SO=4  φωσφορικό   :    POº4  αρσενικικό   :  ΑsOº4	Όξινο ανθρακικό  : ΗCO-3 Όξινο θειϊκό      :    ΗSO-4 Όξινο φωσφορικό:   ΗPO=4 Όξινο αρσενικικό: ΗAsO=4	Δισόξινο φωσφορικό:   Η2PO-4  Δισόξινο αρσενικικό: Η2AsO-4
Υπερχλωρικό  : ClO-4 Υπερβρωμικό  :  BrO-4
Υδροξείδιο  :  OH-  Κυάνιο  :  CN-  Αμμώνιο  : NH+4	Ψευδαργυρικό : ZnO=2 Κασσιτερικό : SnO=3 Αργιλικό : AlOº3	Χρωμικό :   CrO=4 Διχρωμικό :  Cr2O=7 Υπερμαγγανικό :  MnO-4

·    Οι ρίζες λαμβάνουν το όνομα του αντίστοιχου ιόντος π.χ.: -SO₃ θειώδης ρίζα.

     Ειδικά η ρίζα  -ΟΗ ονομάζεται Υδροξύλιο.

1.4.   Να ονομαστούν τα ιόντα:

 Cl ^-     : .........................................     NO^-₃ : ..............................................

 Cl  O^-  : .........................................     CO⁼₃ : ............................................ .

 ClO^-₂ : .........................................      SO⁼₄ : ..............................................

 ClO^-₃ : .........................................      PO^º₄ : ..............................................

 ClO^-₄ : .........................................      NH ⁺₄ : ..............................................

1.5.   Nα γραφούν οι χημικοί τύποι των ιόντων:

       Θειϊκό :.............         Όξινο θειϊκό :.............

     Θειώδες :.............       Όξινο Θειώδες :.............

 Φωσφορικό :.............   Όξινο Φωσφορικό :............. Δισόξινο Φωσφορικό :...........

Φ

1.6.    Να συμπληρωθούν οι χημικοί μοριακοί τύποι των ενώσεων που σχηματίζουν τα ιόντα του πίνακα:

	OH -	Cl -	O=	S=	Cl O-3	NO-3	CO=3	SO=4	POº4
H +
K+
Na+
Ca++ .
Mn++
Cu+
Cu++
Fe++
Fe+++
Al +++
NH+4

2.  Μoριακοi  τύποι  και  ονόματα                                    .              ΑΝΟΡΓΑΝΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

2.1. ΟΞΕΑ         Η_xA         [ όπου A: F , Cl , Br , I , S , CN^-  ή  οξυγονούχος ρίζα.]

2.2. ΒΑΣΕΙΣ         M(OH)_x       [ όπου  Μ : μέταλλο  ή  NH ⁺₄ ]     

2.3.  ΑΛΑΤΑ           Μ_xA_y

2.4. OΞΕΙΔΙΑ         Σ_xO_y       [όπου Σ: οποιοδήποτε μέταλλο ή αμέταλλο ]

2.1.   ΟΞΕΑ           Η_xA              _{x : ο αριθμός οξείδωσης του Α}

·    Αν Α: αλογόνο , S ή -CN το οξύ Η_xA ονομάζεται  Υδρο-Α

π.χ.   ΗΒr : Υδροβρώμιο   (ή Υδροβρωμικό οξύ αν είναι διαλυμένο σε νερό)

 H₂S  : Υδρόθειο       (ή Υδροθειούχο ύδωρ αν είναι διαλυμένο σε νερό)

·    Αν Α: οξυγονούχος ρίζα το οξύ Η_xA ονομάζεται Α- οξύ

π.χ.   ΗΒrΟ : υποβρωμώδες οξύ 

 H₂SΟ₃ :        θειώδες οξύ     

- Τα οξέα είναι ομοιοπολικές ενώσεις.

- Διακρίνονται σε μονοβασικά : ΗΑ (π.χ. ΗΝΟ₃), διβασικά : Η₂Α (π.χ. Η₂CO₃) και πολυβασικά : Η₃Α (π.χ. Η₃ΡΟ₄)

                          Κατ' εξαίρεση το Η₃ΡΟ₃ είναι διβασικό και το Η₃ΡΟ₂ μονοβασικό αφού όταν ιοντίζονται δίνουν αντίστοιχα δύο και ένα Η⁺

- Εκτός των παραπάνω οξέων που προκύπτουν από την ένωση ηλεκτραρνητικών ριζών με Η και ονομάζονται ορθοοξέα  υπάρχουν επίσης και τα:

                    - πυροοξέα που σχηματίζονται με αφαίρεση 1 μορίου Η₂Ο από 2 μόρια ορθοοξέος π.χ. : 2Η₃ΡΟ₄ - Η₂Ο ¾® Η₃Ρ₄Ο₇

                   - μεταοξέα που σχηματίζονται με αφαίρεση 1 μορίου Η₂Ο από 1 μόριο ορθοοξέος π.χ. : Η₃ΡΟ₄ - Η₂Ο ¾® ΗΡΟ₃

2.1.1.   Να ονομαστούν τα παρακάτω οξέα:

ΗCl : .........................................             ΗNO₃ : ..............................................

ΗClO  : .........................................          Η₂CO₃ : ..............................................

ΗClO₂ : .........................................          Η₃PO₄ : ..............................................

ΗClO₃ : .........................................             Η₂SO₄ :..............................................

ΗClO₄ : .........................................          Η₂SO₃ : ..............................................

ΗCΝ   : .........................................           Η₂S : ..............................................

2.1.2.   Να γραφούν οι μοριακοί τύποι των παρακάτω οξέων:

 Υδροβρώμιο : ...............                       Υποβρωμιώδες οξύ : ...............

    Υδροϊώδιο : ...............                             Βρωμιώδες οξύ : ...............

 Υδροφθόριο : ...............                                 Βρωμικό οξύ : ...............

  Υδροκυάνιο : ...............                        Υπερβρωμικό οξύ : ...............

      Υδρόθειο : ...............                                 Θειώδες οξύ : ...............

    Θειϊκό οξύ : ...............                            Ανθρακικό οξύ : ...............

  Νιτρικό οξύ : ...............                           Φωσφορικό οξύ : ...............

Νιτρώδες οξύ : ...............                        Φωσφορώδες οξύ : ...............

2.2.   ΒΑΣΕΙΣ        M(OH)_{x                     x : ο αριθμός οξειδώσεως του Μ}

·    Η βάση  M(OH)_x  ονομάζεται Υδροξείδιο του Μ

π.χ.   ΚOH        Υδροξείδιο του Καλίου       ή    Καυστικό  Κάλιο

ΝaOH        Υδροξείδιο του Νατρίου      ή    Καυστικό  Νάτριο

Ca(OH)₂     Υδροξείδιο του Ασβεστίου

ΝΗ₄OH      Υδροξείδιο του Αμμωνίου

- Οι βάσεις είναι ετεροπολικές ενώσεις.

- Διακρίνονται σε μονόξινες : ΜΟΗ (π.χ. ΚΟΗ), δισόξινες : Μ(ΟΗ)₂ [π.χ. Μn(ΟΗ)₂ ] κ.o.κ

2.2.1.   Να ονομαστούν οι παρακάτω  βάσεις:

LiOH        : ......................................    Mg(OH)₂  : ...........................................

Ba(OH)₂  : ......................................    Mn(OH)₂ : ..........................................

Al(OH)₃  : ......................................      ΝΗ₄OH : ..............................................

2.2.2.   Να γραφούν οι μοριακοί τύποι των παρακάτω βάσεων:

           Καυστικό Νάτριο  : ...............                    Καυστικό Κάλιο  : ...............

Υδροξείδιο του Ασβεστίου: ...............     Υδροξείδιο του Μαγνησίου: ...............

    Υδροξείδιο του Λιθίου : ...............     Υδροξείδιο του Μαγγανίου II: ...............

Υδροξείδιο του Αργιλίου : ...............       Υδροξείδιο του Αμμωνίου : ...............

  Υδροξείδιο του Σιδήρου II: ...............   Υδροξείδιο του  σιδήρου III: ...............

  Υδροξείδιο του Χαλκού II: ...............     Υδροξείδιο του  χαλκού I: ...............

2.3.   ΑΛΑΤΑ           Μ_xA_{y        οι δείκτες x και y  καθορίζονται  έτσι ώστε το Άθροισμα των}               ^{αριθμών οξειδώσεως όλων των ατόμων του μορίου να είναι 0}

·    Αν A: αμέταλλο  ή -CN το άλας  Μ_xA_y  ονομάζεται  A-ούχο Μ

π.χ.  CaCl₂ :  Xλωριούχο Ασβέστιο

    ΝΗ₄ CΝ :  Κυανιούχο  Αμμώνιο

     Mg₃N₂ :  Aζωτούχο  Μαγνήσιο ή Νιτρίδιο του Μαγνησίου ή Aζωτομαγνήσιο

        Al₃C₄ : Aνθρακούχο  Αργίλιο  ή Καρβίδιο του Αργιλίου  ή Aνθρακαργίλιο

        MnS :  Θειούχο  Μαγγάνιο II  ή  Σουλφίδιο του Μαγγανίου II

            K₃P :  Φωσφορούχο  Κάλιο   ή  Φωσφίδιο του Καλίου

        NaH :  Υδρογονούχο  Νάτριο   ή  Υδρίδιο του Νατρίου

·    Αν A: οξυγονούχος ρίζα το άλας  Μ_xA_y ονομάζεται A- Μ

π.χ.   ΚBrO₃  :   Βρωμικό   Kάλιο

         CuSO₃  :   Θειώδης   Χαλκός

     Ca₃(PO₄)₂ : Φωσφορικό  Ασβέστιο

- Τα άλατα είναι ετεροπολικές ενώσεις.

- Διακρίνονται -σε ουδέτερα [ AlΡΟ₄ ]  , όξινα [ Al₂(ΗΡΟ₄)₃ ] , δισόξινα [ Al(Η₂ΡΟ₄)₂ ]

                                                      βασικά [ Μg(OΗ)Cl ] κ.ο.κ.

                       -σε απλά  [Κ₂CO₃] , μεικτά [KNaCO₃] , διπλά [ CuSO₄^. Al₂(SΟ₄)^. 24H₂O ]

                       -σε άνυδρα [ CuSO₄ ] , ένυδρα { CuSO₄^. 5H₂O ] , σύμπλοκα [ K₄Fe(CN)₆ ]

- Oι ενώσεις μεταξύ αμετάλλων, αν και είναι ομοιοπολικές ενώσεις, ονομάζονται όπως τα μη οξυγονούχα άλατα. Eιδικές ονομασίες: ΝΗ₃:Αμμωνία, ΡΗ₃:Φωσφίνη, ΑsΗ₃:Αρσίνη.

2.3.1.   Να ονομαστούν τα παρακάτω  άλατα :

      AlN  : ..................................................................................................

     CaC₂  : ...................................................................................................

     BaH₂  : .................................................................................................

       K₂S  : .................................................................................................

     Na₃P  : .................................................................................................

     AgCl    : .................................................................................................

Mg(ClO₃)₂ : .................................................................................................

    MnSO₃ : ..................................................................................................

 Cr₂(SO₄)₃ : .................................................................................................

2.3.2.   Να γραφούν οι μοριακοί τύποι των παρακάτω αλάτων:

        Χλωριούχο Μαγνήσιο : ...............           Κυανιούχο Κάλιο : ...............

      Υπερχλωρικό Μαγνήσιο : ...............       Φθοριούχος Σίδηρος : ...............

            Χλωρικό Μαγνήσιο : ...............          Βρωμιούχο Βάριο : ...............

         Χλωριώδες Μαγνήσιο : ...............                 Αζωταργίλιο : ...............

    Υποχλωριώδες Μαγνήσιο : ...............           Νιτρώδες Νάτριο : ...............

Βασικό Χλωριούχο Μαγνήσιο: ...............          Νιτρικό Αμμώνιο : ...............

             Φωσφορικό Νάτριο : ...............            Ανθρακασβέστιο : ...............

    Όξινο Φωσφορικό Νάτριο : ...............       Ανθρακικό Ασβέστιο : ...............

 Δισόξινο Φωσφορικό Νάτριο: ...............              Διθειάνθρακας : ...............

     Υδρίδίο του Νατρίου : ...............        Θειϊκός Υποχαλκός : ...............

2.4.   OΞΕΙΔΙΑ         Σ_xO_{y            οι δείκτες x και y  καθορίζονται  έτσι ώστε το Άθροισμα των}          ^{αριθμών οξειδώσεως όλων των ατόμων του μορίου να είναι 0}

·    Αν Σ: αμέταλλο Α , τα οξείδια των αμετάλλων A_xO_y ονομάζονται ως εξής

   A₂O  :   Υποξείδιο του Α    π.χ.:   N₂O  ,  Cl₂O

    AO  :   Μονοξείδιο του Α    π.χ.:   NO   ,  CO

    AO₂ :    Διοξείδιο του Α    π.χ.:   NO₂  ,  CO₂  ,  SO₂

A₂O₃ (ή AO₃):Τριοξείδιο του Α  π.χ.:   N₂O₃ ,           ( SO₃)

   A₂O₄ :  Τετροξείδιο του Α   π.χ.:   N₂O₄ ,

   A₂O₅ :  Πεντοξείδιο του Α   π.χ.:   N₂O₅ ,  P₂O₅

   A₂O₇ :   Επτοξείδιο του Α   π.χ.:   Cl₂O₇                (κατ' αναλογία  Mn₂O₇)

·    Αν Σ : μέταλλο Μ, το οξείδιο  Μ_xΟ_y ονομάζεται οξείδιο του Μ

π.χ. Νa₂Ο :  Oξείδιο του Νατρίου

         CaΟ :  Oξείδιο του Ασβεστίου

    Fe₂Ο₃ : Oξείδιο του Σιδήρου        ή   Oξείδιο του Σιδήρου  ΙΙΙ   (ΙΙΙ=τρισθενούς)

     Cu₂Ο : Oξείδιο του Υποχαλκού   ή   Oξείδιο του Χαλκού Ι       (Ι=μονοσθενούς)

Τα μέταλλα σχηματίζουν και οξείδια της μορφής Μ₃Ο₄ που ονομάζονται Επιτεταρτοξείδια και είναι μίγματα οξειδίων του ίδιου μετάλλου με διαφορετικό Α.Ο. π.χ.: Επιτεταρτοξείδιο του Σιδήρου: Fe₃Ο₄  (δηλ. FeΟ^.Fe₂Ο₃)

·    Μερικά οξείδια εμφανίζουν το Ο με  Α.Ο. -1 (επειδή περιέχουν την υπεροξειδική ομάδα -Ο-Ο-) και ονομάζονται Υπεροξείδια

π.χ. Η₂Ο₂ :  Yπεροξείδιο του Υδρογόνου

        CaΟ₂ :  Yπεροξείδιο του Ασβεστίου

- Τα οξείδια είναι ομοιοπολικές ενώσεις, μερικές όμως έντονα πολωμένες.

- Διακρίνονται   : σε όξινα [ ανυδρίτες οξέων]              π.χ. SO₂    [ H₂SO₃ - H₂O ® SO₂ ]

                          : σε βασικά [ ανυδρίτες βάσεων]         π.χ. Κ₂Ο  [   ΚΟΗ - H₂O ® Κ₂Ο ]

                      : σε επαμφοτερίζοντα [ ανυδρίτες και οξέων και βάσεων]           π.χ. ZnΟ        [  H₂ZnO₂  - H₂O ® ZnΟ      ή       Zn(OH)₂ - H₂O ® ZnΟ ]

- Ειδικά  το οξείδιο του Yδραργύρου γράφεται Ηg₂O₂

- Tο Η₂Ο  ονομάζεται πάντα νερό (ύδωρ)

2.4.1.   Να ονομαστούν τα παρακάτω όξινα οξείδια :

   SO₂ : ...........................................                  SO₃ :...................................................

   CO₂ : ..........................................                   P₂O₅:...................................................

  N₂O₃ : ..........................................                   N₂O₅ :...................................................

2.4.2.   Nα ονομαστούν τα παρακάτω βασικά οξείδια :

  Na₂O : ...........................................                 FeO : .................................................

  Ag₂O : ...........................................                 CuO : ..................................................

  CaO  : ............................................                 BaO :..................................................

2.4.3.   Nα ονομαστούν τα παρακάτω επαμφοτερίζοντα οξείδια :

  Αl₂O₃ : ...........................................                 PbO : .................................................

2.4.4.   Nα γραφτούν οι μοριακοί τύποι των παρακάτω οξειδίων:

   Υποξείδιο του Αζώτου : .................       Μονοξείδιο του Άνθρακα : ................

      Διοξείδιο του Θείου : .................       Τριοξείδιο του Φωσφόρου : ................

 Τετροξείδιο του Αζώτου : ...............         Επιτεταρτοξείδιο του Σιδήρου : ...............

 Πεντοξείδιο του Αζώτου : .................       Οξείδιο του Υφυδραργύρου : ...............

      Οξείδιο του Νατρίου : .................       Υπεροξείδιο του Υδρογόνου : ...............

2.5.   ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ  ΑΣΚΗΣΕΙΣ

2.5.1.   Όλα τα οξέα περιέχουν ............................ , ενώ όλες οι βάσεις περιέχουν ............................ και τα οξείδια περιέχουν .............................

2.5.2.   Να γραφούν οι τύποι των παρακάτω ατόμων, μορίων, ριζών, ιόντων ή ενώσεων:

         Άτομο Χλωρίου :..............                       Καυστικό Κάλιο  :..............

                    Χλώριο :..............                              Νιτρικό οξύ  :..............

          Χλωριούχο Ιόν :..............                          Ανθρακικό οξύ  :..............

               Υδροχλώριο:..............                    Χλωριούχο Νάτριο  :..............

      Υποχλωριώδες οξύ:..............                  Υδρίδιο του Νατρίου  :..............

          Xλωριώδες οξύ :..............                         Θειώδες Νάτριο  :..............

             Χλωρικό οξύ :..............                         Θειϊκό Αμμώνιο  :..............

       Υπερχλωρικό οξύ :..............             Φωσφορικός Υποσίδηρος  :..............

Υδροξείδιο του Χρωμίου:..............          Όξινο Φωσφορικό Αργίλιο :..............

        Υδροβρωμικό οξύ :..............    Επιτεταρτοξείδιο του Μολύβδου:..............

Υδροξείδιο του Βαρίου :.............                        Θειούχο Ασβέστιο :..............

 Οξείδιο του Υποχαλκού :.............               Υποξείδιο του Αζώτου :..............

2.5.3.   Να ονομαστούν τα παρακάτω άτομα, μόρια, ιόντα , ρίζες ή ενώσεις:

        F  :.....................................                     FeSO₃  :......................................

       F₂  :.....................................                     KNO₂  :......................................

       F^-  :.....................................                Cr(NO₃)₃ :.......................................

       Fe  :......................................                      Cu₂O :......................................

   ClO^-₂  :......................................                        CO₂ :......................................

   Cl₂O  :......................................                        CO⁼₃  :......................................

 HClO₄ :......................................                     CaSO₄ :......................................

HgClO₃:......................................                  Ba(OH)₂ :......................................

  AgCl :......................................                 Al ₂(CO₃)₃ :......................................

1 . ΟΞΙΝΑ  ΟΞΕΊΔΙΑ : ( Οξείδια των αμετάλλων )

Οξέα	Ανυδρίτες οξέων	Παραδείγματα αντιδράσεων
ΗClO ,   HBrO ,  HJO	Cl2O ,  Br2O  ,  J2O	2 ΗClO  ¾® Cl2O   +   H2O                       Br2O   +   H2O  ¾® 2 ΗBrO
ΗClO2 , HBrO2 , HJO2	Cl2O3 ,  Br2O3  ,  J2O3	2 ΗClO2  ¾® Cl2O3   +   H2O                      Br2O3   +   H2O  ¾® 2 ΗBrO2
ΗClO3 , HBrO3 , HJO3  HNO3	Cl2O5 ,  Br2O5  ,  J2O5  N2O5	2 ΗClO2  ¾® Cl2O5   +   H2O                      Br2O5   +   H2O  ¾® 2 ΗBrO3  2 ΗNO3  ¾® N2O5   +   H2O
Η2CO3    ( Ανθρακικό οξύ )	CO2	Η2CO3   ¾®  CO2   +   H2O
Η2SO3    ( Θειώδες οξύ )	SO2	Η2SO3   ¾®  SO2   +   H2O
Η2SO4    ( Θειϊκό οξύ )	SO3	Η2SO4   ¾®  SO3   +   H2O
Η3PO4    ( Φωσφορικό οξύ )	P2O5	2 Η3PO4  ¾® P2O5   +  3 H2O

2 . ΒΑΣΙΚΑ  ΟΞΕΊΔΙΑ : ( Οξείδια των μετάλλων )

Βάσεις	Ανυδρίτες βάσεων	Παραδείγματα αντιδράσεων
KOH  ,  NaOH  ,  AgOH	K2O ,  Na2O  ,  Ag2O	2 KOH  ¾® K2O   +   H2O                       Ag2O   +   H2O  ¾® 2 AgOH
Mg(OH)2  , Ca(OH)2  ,  Ba(OH)2  ,	MgO  ,   CaO  ,      BaO  ,	Mg(OH)2 ¾® MgO   +   H2O                          BaO  +   H2O  ¾® Ba(OH)2

3 . ΕΠΑΜΦΟΤΕΡΙΖΟΝΤΑ :

ΟΞΕΙΔΙΑ	Υδρίτες	Παραδείγματα αντιδράσεων
Al2O3	H3AlO3           ή                  Al(OH)3	Al2O3   +  3 H2O    ¾®  2H3AlO3     Al2O3   +  3 H2O     ¾® 2 Al(OH)3
ZnO	H2ZnO2           ή                  Zn(OH)2	ZnO   +   H2O    ¾® H2ZnO2        ZnO   +   H2O    ¾® Zn(OH)2

4 . ΕΠΙΤΕΤΑΡΤΟΞΕΙΔΙΑ :

ΟΞΕΙΔΙΑ
Fe3O4	Fe2O3   +    FeO     ¾® Fe3O4
Pb3O4	PbO2   +   2 PbO    ¾® Pb3O4